«ЗЯМЛЯ МАЯ»
/прэзентацыя серыі кніг навукова-папулярнага выдання «Зямля мая»/
ДЗЕЮЧЫЯ АСОБЫ: хлопец Васіль, дзяўчына Ганна,
ВАСІЛЬ. Добры дзень, дарагія сябры!
ГАННА.. Шчыра вітаем вас на прэзентацыі кніг з серыі навукова-папулярнага выдання “Зямля мая”!
ВАСІЛЬ. Я хачу правесці вас па зямлі, якая для мяне – і, мабыць, не толькі для мяне – даражэйшая за ўсё, самы ўтульны і чароўны кут.
Блакіт нябёс, і белы бусел,
І кветкі ў полі, як абрус…
Мой край завецца Беларуссю,
І сам я – хлопец-беларус.
ГАННА. Беларусь заўжды славілася сваімі прыроднымі багаццямі: лясамі ды балотамі, рэкамі, азёрамі, звярамі ды птушкамі, шчодрымі нетрамі, ураджайнымі нівамі і сенажацямі.
Як называецца дзіўна…
Ты пра яе раскажы.
Белая Русь – радзіма
Перад табой ляжыць.
ВАСІЛЬ. Хто з нас у дзяцінстве не марыў адправіцца ў далёкае падарожжа, пабачыць таямнічыя краіны, сустрэцца з рэдкімі жывёламі і птушкамі?
ГАННА. Пэўна, кожнага з нас хоць аднойчы наведвалі такія думкі. Але, нажаль, толькі шчасліўцам выпадае ажыцявіць свае заветныя мары. А што, калі мы прапануем зараз з намі адправіцца падарожнічаць у краіну Птушак, краіну Звяроў, краіну Рыб і краіну Раслін?
ВАСІЛЬ. Для гэтага зусім неабавязкова звяртацца ў турыстычнае агенцтва, купляць пуцёўку альбо білет на самалёт. Дастаткова толькі адчыніць дзверы бібліятэкі, пераступіць парог і…
(Васіль апранае галаўны ўбор пілота).
ГАННА. Вой, Васіль, ты што, пілот?
ВАСІЛЬ. Так, Ганна, я – пілот, а вы – пасажыры самалёта, які данясе нас да краіны Птушак усяго за 5 хвілін! Ну, у добры шлях!
(Васіль і Ганна уходзяць. Пачынаецца музычны нумар.)
ГАННА. Вой, Васіль, дзе мы?
(Выходзіць чапля).
ЧАПЛЯ. Сардэчна запрашаю вас у краіну Птушак!
І салавей, і дрозд, і голуб,
І перапёлка, і жаўна…
О, колькі спеваў іх вясёлых
Нам дорыць наша старана! /К. Кірэенка/
І гэта сапраўды так. У наш час на Беларусі налічваецца 311 відаў птушак. Усё птушынае насельніцтва нашага рэгіёна можна падзяліць на некалькі асноўных груп: пералётныя птушкі, аседлыя віды, якіх можна ўбачыць падчас міграцыі і выпадкова залётныя віды.
Нарысы, апублікаваныя на старонках кнігі В. Зуёнка “Птушкі”, пазнаёмяць вас з беларускімі птушкамі, якіх можна ўбачыць на вуліцах, у гарадах, у садах і парках. Біялогія, знешні выгляд,, найбольш характэрныя рысы паводзін канаплянкі, шпака, шэрай вароны, сарокі, сіняй сініцы і іншых птушак зацікавяць кожнага з вас. А ў канцы кнігі дадзены агульныя правілы пабудовы і развешвання птушыных гнёздаў.
ВАСІЛЬ. Дзякуем цябе, чапля! Мы абавязкова прачытаем кнігу “Птушкі”.
ЧАПЛЯ. Да пабачэння!
ГАННА. Ведаеце, дзеці, у школе я вельмі любіла батаніку і заалогію. Не таму толькі, што гэтыя прадметы самі па сабе цікавыя, але яшчэ і таму, што мне падабалася, як выкладала іх мая настаўніца. Гэтая чапля таксама так цікава расказвала. Слухала б і слухала!
ВАСІЛЬ. Крочым тады далей. (Апранае галаўны ўбор машыніста цягніка.) Запрашаю ўсіх на наш цягнік. Мы не будзем трэсціся ў ім доўгія гадзіны. Цягнік даімчыць нас да краіны Звяроў за 5 хвілін!
(Васіль і Ганна ўходзяць. Пачынаецца музычны нумар. Затым выходзіць мядзведзь.)
МЯДЗВЕДЗЬ. Шчыра вітаю вас, вандроўнікі!
ГАННА. Добры дзень, мішка! Якая цудоўная ваша краіна! А якая вялікая!
ВАСІЛЬ. Каб нам тут не заблудзіць, мішка, будзь, калі ласка, нашым гідам!
МЯДЗВЕДЗЬ. З вялікай радасцю! Ну, слухайце уважліва. Жыў-быў… Так пачынаюцца казкі мудрыя і таямнічыя – пра лісіцу, зайца, ваўка, а то і пра мяне. А вось аўтар кнігі А. Наварыч “Звяры” вельмі спадзяецца, што нарысы, якія ён прапануе вашай увазе, будуць цікавымі і дапамогуць вам больш уважліва і ўдумліва назіраць за нашымі меньшымі братамі: барсуком, вавёркай, вожыкам, гарнастаем, ласкай і многімі іншымі жывёламі.
ВАСІЛЬ. Вялікі дзякуй табе, мішка! Мы абавязкова прачытаем і гэту кнігу. Да пабачэння!
МЯДЗВЕДЗЬ. Добрага вам шляху!
ГАННА.
Край мой там, дзе рэчак хвалі
І пліскочуць і плывуць-
Што далей – да новых даляў
Мяне клічуць і завуць. /А. Гурло/
ВАСІЛЬ. Бачу, Ганна, ты яшчэ не стамілася? А вы? (Звяртаецца да дзяцей.) Тады наша падарожжа працягваецца. (Апранае галаўны ўбор капітана карабля.) Калі ласка, запрашаю ўсіх на наш карабль! Мы паплывём на ім у цудоўную краіну Рыб.
( Пачынаецца музычны нумар. Затым выходзіць рыба.)
РЫБА. З добрым прыбыццём!
ГАННА. Прывітанне, рыбка!
РЫБА. Ведаю, ведаю, што вы хочаце ад мяне пачуць. Слухайце і запамінайце! Усіх рыб па асяроддзі і існаванні падзяляюць на дзве вялікія экалагічныя групы: марскіх ці саланаводных, азёрна-рачных, ці прэснаводных. Сярод апошніх выдзяляюць туводных, ці жылых, якія ўсё жыццё праводзяць у прэснай вадзе, і праходных, якія мігрыруюць з салёнай вады ў прэсную для размнажэння: асетр атлантычны, бялуга чарнаморская, вугор рачны, выразуб, лось атлантычны і многія іншыя рыбы. Аб гэтай цікавай экалагічнай групе праходных рыб аўтар А. Зубей апавядае ў кнізе “Рыбы”.
ГАННА. Дзякуй табе, рыбка! Цяпер мы будзем ведаць аб вашай краіне яшчэ больш.
РЫБА. Да сустрэчы!
ГАННА. Васіль, якое ў цябе прыгожае імя! Васілёк! Быццам, кветка!
ВАСІЛЬ. А кветкі васількі, Ганна, яшчэ прыгажэй.
ГАННА. Я нешта трошкі прытамілася, можа сходзім адпачыць у лес, палюбуемся на васількі?
ВАСІЛЬ. З вялікім задавальненнем!
(Ганна і Васіль уходзяць. Пачынаецца музычны нумар. Зал упрыгожаны кветкамі.)
ГАННА. Якая прыгожая паляна! Як тут хораша і ціха! Колькі кветак!
ВАСІЛЬ. (Дарыць Ганне кветку. Выходзіць дзяўчына, апранутая ў касцюм кветкі.)
КВЕТКА. На беларускай зямлі вядома каля 1800 відаў кветкавых раслін. У час прагулкі па лесу ці рэчкі могуць узнікнуць пытанні – якая кветка самая буйная, якая самая маленькая, якая першай расцвітае. Кніга А. Скуратовіча “Расліны” падрабязна раскажа вам аб гэтым. Кісліца, клюква, медуніца, плавун, папараць і многія іншыя расліны чакаюць вас на старонках гэтай кнігі.
ГАННА. Дзякуй, кветачка! Мы сёння ж з Васілём яе прачытаем.
КВЕТКА. Да пабачэння!
ГАННА. (Бярэ ў рукі кошык.)
Люблю, калі з дажджамі спорнымі
Грымяць басістыя грамы.
Тады квяцістымі ўзорамі
Лес упрыгожваюць грыбы. /І. Стадольнік/
ВАСІЛЬ. А ці ведаеш ты, Ганна, дзе яны растуць, як іх збіраць і якія з іх ядавітыя? А вы, дзеці?
(Выходзіць хлопец, апрануты ў касцюм грыба.)
ГРЫБ. Збіраць грыбы трэба такім чынам, каб не пашкодзіць грыбніцу. Ніколі не трэба збіраць грыбы, якія выклікаюць у вас падазрэнне. На Беларусі вядома каля 3000 грыбоў. Упрыгожваюць беларускія лясы сваім непаўторным цветам шапкавыя грыбы: зялёнкі, рыжыкі, сасновыя падасінавікі, лісічкі, сыраежкі і многія, многія іншыя. Аб усім гэтым больш падрабязна вы даведаецеся з кнігі Я. Шапаравай “Грыбы”.
ВАСІЛЬ. Дзякуй табе, грыбок! Ты нас вельмі зацікавіў!
ГРЫБ. Да скорай сустрэчы!
ГАННА. (Бярэ ў рукі кошык.) Я зараз жа пачну збіраць грыбы.
ВАСІЛЬ. Пачакай, Ганна, а ці ведаеш ты, што тут могуць поўзаць гадзюкі, вужы, нават прыгаць жабы? Напрыклад, у мяне яны адначасова выклікаюць зацікаўленасць, пасцярожнасць і нават страх.
ГАННА. Сустрэўшыся з гэтымі жывёламі, я не буду іх чапаць. А калі сабяруся адпачыць, уважліва агледжу тое месца, куды захачу прысесць.
(Выходзіць жаба.)
ЖАБА. А яшчэ не трэба рабіць ніякіх агрэсіўных заходаў у бок змяі. Прытрымліваючыся гэтых нескладаных правіл, вы зразумееце, што няма на зямлі істот карысных альбо шкодных, прыгожых альбо брыдкіх – усе яны патрэбны прыродзе, усе яны выконваюць у складаным механізме жыцця пэўную ролю: азёрная жаба, вуж, гадзюка, грабенькаты трытон, балотная чарапаха… Нас не так ужо і багата – 13 і 7 відаў адпаведна – рэптыліі і амфібіі. А больш падрабязна аб нас вам, паважаныя вандроўнікі, раскажа кніга аўтараў С. Зуёнка, Р. Навіцкага і С. Драбянкова “Земнаводныя. Паўзуны”.
ВАСІЛЬ. Вялікі дзякуй табе, жабка!
ЖАБА. Усяго вам найлепшага! Прыхадзіце яшчэ!
ГАННА. Дарагія сябры! Перагорнуты апошнія старонкі цудоўных кніжак серыі навукова-папулярнага выдання “Зямля мая”. Скончылася наша літаратурнае падарожжа ў цікавы і таямнічы свет прыроды.
ВАСІЛЬ. На гэтым дазвольце развітацца і пажадаць вам поспехаў у пазнанні неабсяжнай роднай Зямлі. Калі параўноўваць усё тое, пра што тут гаварылася, з айсбергам, то здадзецца, што мы закранулі толькі самую вяршыню, а ўсё астатняе засталося пакуль схаваным.
ГАННА. Але вы можаце самастойна пазнаёміцца з жывёламі, птушкамі, рыбамі, раслінамі, якія трапілі на старонкі кніг серыі навукова-папулярнага выдання “Зямля мая”. Поспехаў вам!
ЛІТАРАТУРА:
1. Зуёнак, С. Земнаводныя. Паўзуны [Тэкст]: нарысы / С. Зуёнак [і інш.].-
Мінск : Мастацкая літаратура, 2006.- 62 с.: іл.- (Зямля мая).
2. Зубей, А. Рыбы [Тэкст]: нарысы /А. Зубей.- Мінск : Мастацкая літаратура, 2005.- 46 с.: іл..- (Зямля мая).
3. Наварыч, А. Звяры [Тэкст]: эцюды /А. Наварыч.- Мінск : Мастацкая літаратура, 2004.- 46 с.: іл.- (Зямля мая).
4. Скуратовіч, А. Расліны [Тэкст]: нарысы /А. Скуратовіч.- Мінск : Мастацкая літаратура, 2004.- 60 с.: іл.- (Зямля мая).
5. Шапарава, Я. Грыбы [Тэкст]: нарысы /Я. Шапарава.- Мінск : Мастацкая літаратура, 2006.- 54 с.: іл.- (Зямля мая).
СКЛАДАЛЬНІК:
Шылянок Т.С., бібліятэкар дзіцячай бібліятэкі